दफा २
परिभाषा
विषय वा प्रसङ्गले अर्को अर्थ नलागेमा यस ऐनमा,–
(क) “अदालत” भन्नाले नेपाल सरकारले नेपाल राजपत्रमा सूचना प्रकाशन गरी तोकेको अदालतको वाणिज्य इजलाश सम्झनु पर्छ ।
(ख) “अध्यक्ष” भन्नाले बोर्डको अध्यक्ष सम्झनु पर्छ ।
(ग) “अनुमतिपत्र” भन्नाले दफा ५ बमोजिमको अनुमतिपत्र सम्झनु पर्छ ।
(घ) “कारोबार” भन्नाले वस्तु विनिमय बजारमा हुने वस्तु करारको खरिद, बिक्री, राफसाफ तथा फस्र्यौट, हस्तान्तरण र तत्सम्बन्धी अन्य कार्य सम्झनु पर्छ ।
(ङ) “तोकिएको” वा “तोकिए बमोजिम” भन्नाले यस ऐन अन्तर्गत बनेको नियममा तोकिएको वा तोकिए बमोजिम सम्झनु पर्छ ।
(च) “बोर्ड” भन्नाले धितोपत्र सम्बन्धी प्रचलित कानून बमोजिम स्थापना भएको नेपाल धितोपत्र बोर्ड सम्झनु पर्छ ।
(छ) “राफसाफ तथा फस्र्यौट (क्लियरि· एण्ड सेटलमेन्ट) व्यवसाय” भन्नाले दफा २६ बमोजिम राफसाफ तथा फस्र्यौट सम्बन्धी कारोबार सम्झनु पर्छ ।
(ज) “राफसाफ तथा फस्र्यौट व्यवसायी (क्लियरि· हाउस)” भन्नाले राफसाफ तथा फस्र्यौट सम्बन्धी व्यवसाय गर्ने अनुमतिपत्र प्राप्त संस्था सम्झनु पर्छ ।
(झ) “लगानीकर्ता” भन्नाले वस्तु विनिमय बजारमा वस्तु करार मार्फत वस्तु खरिद गर्ने व्यक्ति सम्झनु पर्छ र सो शब्दले वस्तु बिक्री गर्ने व्यक्तिलाई समेत जनाउँछ ।
(ञ) “वस्तु (कमोडिटिज)” भन्नाले वस्तु विनिमय बजारमा वस्तु करार मार्फत कारोबार हुन सक्ने तोकिए बमोजिमको वस्तु सम्झनु पर्छ ।
(ट) “वस्तु विनिमय बजार” भन्नाले दफा ५ बमोजिम अनुमतिपत्र प्राप्त संगठित संस्था सम्झनु पर्छ ।
(ठ) “वस्तु कारोबार व्यवसाय” भन्नाले दफा १९ को उपदफा (१) बमोजिमको वस्तु कारोबार सम्बन्धी व्यवसाय सम्झनु पर्छ ।
(ड) “वस्तु कारोबार व्यवसायी” भन्नाले वस्तु कारोबार व्यवसाय गर्न अनुमतिपत्र प्राप्त संस्था सम्झनु पर्छ ।
(ढ) “वस्तु करार (डेरिभेटिभ)” भन्नाले खरिदकर्ता तथा बिक्रेताबीच कम्तीमा तीस दिन पछि वस्तु खरिद वा बिक्री गर्र्ने गरी वस्तुको मूल्य, परिमाण, गुणस्तर तथा हस्तान्तरण मिति उल्लेख गरी भएको वस्तु करार सम्झनु पर्छ ।
(ण) “वेयर हाउस” भन्नाले वेयर हाउस सञ्चालन गर्न अनुमतिपत्र प्राप्त संस्था सम्झनु पर्छ ।
(त) “संस्था” भन्नाले प्रचलित कानून बमोजिम संस्थापना भएको कम्पनी वा संगठित संस्था सम्झनु पर्छ ।
(थ) “संगठित संस्था” भन्नाले प्रचलित कम्पनी कानून बमोजिम संस्थापना भएको पब्लिक कम्पनी वा धितोपत्र बजार मार्फत धितोपत्रको सार्वजनिक निष्काशन गर्न सक्ने गरी स्थापना भएको संगठित संस्था सम्झनु पर्छ ।
(क) “अदालत” भन्नाले नेपाल सरकारले नेपाल राजपत्रमा सूचना प्रकाशन गरी तोकेको अदालतको वाणिज्य इजलाश सम्झनु पर्छ ।
(ख) “अध्यक्ष” भन्नाले बोर्डको अध्यक्ष सम्झनु पर्छ ।
(ग) “अनुमतिपत्र” भन्नाले दफा ५ बमोजिमको अनुमतिपत्र सम्झनु पर्छ ।
(घ) “कारोबार” भन्नाले वस्तु विनिमय बजारमा हुने वस्तु करारको खरिद, बिक्री, राफसाफ तथा फस्र्यौट, हस्तान्तरण र तत्सम्बन्धी अन्य कार्य सम्झनु पर्छ ।
(ङ) “तोकिएको” वा “तोकिए बमोजिम” भन्नाले यस ऐन अन्तर्गत बनेको नियममा तोकिएको वा तोकिए बमोजिम सम्झनु पर्छ ।
(च) “बोर्ड” भन्नाले धितोपत्र सम्बन्धी प्रचलित कानून बमोजिम स्थापना भएको नेपाल धितोपत्र बोर्ड सम्झनु पर्छ ।
(छ) “राफसाफ तथा फस्र्यौट (क्लियरि· एण्ड सेटलमेन्ट) व्यवसाय” भन्नाले दफा २६ बमोजिम राफसाफ तथा फस्र्यौट सम्बन्धी कारोबार सम्झनु पर्छ ।
(ज) “राफसाफ तथा फस्र्यौट व्यवसायी (क्लियरि· हाउस)” भन्नाले राफसाफ तथा फस्र्यौट सम्बन्धी व्यवसाय गर्ने अनुमतिपत्र प्राप्त संस्था सम्झनु पर्छ ।
(झ) “लगानीकर्ता” भन्नाले वस्तु विनिमय बजारमा वस्तु करार मार्फत वस्तु खरिद गर्ने व्यक्ति सम्झनु पर्छ र सो शब्दले वस्तु बिक्री गर्ने व्यक्तिलाई समेत जनाउँछ ।
(ञ) “वस्तु (कमोडिटिज)” भन्नाले वस्तु विनिमय बजारमा वस्तु करार मार्फत कारोबार हुन सक्ने तोकिए बमोजिमको वस्तु सम्झनु पर्छ ।
(ट) “वस्तु विनिमय बजार” भन्नाले दफा ५ बमोजिम अनुमतिपत्र प्राप्त संगठित संस्था सम्झनु पर्छ ।
(ठ) “वस्तु कारोबार व्यवसाय” भन्नाले दफा १९ को उपदफा (१) बमोजिमको वस्तु कारोबार सम्बन्धी व्यवसाय सम्झनु पर्छ ।
(ड) “वस्तु कारोबार व्यवसायी” भन्नाले वस्तु कारोबार व्यवसाय गर्न अनुमतिपत्र प्राप्त संस्था सम्झनु पर्छ ।
(ढ) “वस्तु करार (डेरिभेटिभ)” भन्नाले खरिदकर्ता तथा बिक्रेताबीच कम्तीमा तीस दिन पछि वस्तु खरिद वा बिक्री गर्र्ने गरी वस्तुको मूल्य, परिमाण, गुणस्तर तथा हस्तान्तरण मिति उल्लेख गरी भएको वस्तु करार सम्झनु पर्छ ।
(ण) “वेयर हाउस” भन्नाले वेयर हाउस सञ्चालन गर्न अनुमतिपत्र प्राप्त संस्था सम्झनु पर्छ ।
(त) “संस्था” भन्नाले प्रचलित कानून बमोजिम संस्थापना भएको कम्पनी वा संगठित संस्था सम्झनु पर्छ ।
(थ) “संगठित संस्था” भन्नाले प्रचलित कम्पनी कानून बमोजिम संस्थापना भएको पब्लिक कम्पनी वा धितोपत्र बजार मार्फत धितोपत्रको सार्वजनिक निष्काशन गर्न सक्ने गरी स्थापना भएको संगठित संस्था सम्झनु पर्छ ।