विषय वा प्रसङ्गले अर्को अर्थ नलागेमा यस ऐनमा,–
(क) “अनुमतिपत्र” भन्नाले दफा ६ कोउपदफा (१) तथा दफा ८ को उपदफा (३) बमोजिम ,दिइएकोअनुमतिपत्र सम्झनु पर्छ ।
(ख) “अनुसन्धान अधिकृत” भन्नाले दफा २३ बमोजिमको अनुसन्धान अधिकृत सम्झनु पर्छ ।
(ग) “तोकिएको” वा “तोकिए बमोजिम” भन्नाले यस ऐन अन्तर्गत बनेको नियममा तोकिएको वा तोकिए बमोजिम सम्झनु पर्छ ।
(घ) “दुर्लभ वन्यजन्तु वा वनस्पति” भन्नाले महासन्धिको अनुसूची–१ मा उल्लिखित वन्यजन्तु वा वनस्पतिको कुनै प्रजाति वा उपप्रजाति सम्झनु पर्छ ।
(ङ) “नमुना” भन्नाले देहायका कुरा सम्झनु पर्छः–
(१) सङ्कटापन्न वन्यजन्तुको जीवित वा मृत शरीर वा त्यस्तो वन्यजन्तुको शरीरको कुनै अङ्ग, अंश, रगत, दाँत, र्याल, हाड, छाला, रौं, सिङ वा कुनै पदार्थ वा त्यस्तो पदार्थको सम्मिश्रणबाट बनेको वा तयार भएको वा प्रयोग भएको कुनै वस्तु, र
(२) सङ्कटापन्न वनस्पति वा त्यस्तो वनस्पतिको कुनै भाग, टुक्रा, डाँठ, हाँगा, पात, फल,फूल, बिउ, बोक्रा, जरा वा कुनै पदार्थ वा त्यस्तो पदार्थको सम्मिश्रणबाट बनेको वा तयार भएको वा प्रयोग भएको कुनै वस्तु वा साेकाे सार तत्व ।
(च) “निकासी” भन्नाले नेपाल बाहिर निकासी गर्ने काम सम्झनुपर्छ र सो शब्दले पुन निकासी समेतलाई जनाउँछ ।
(छ) “नियन्त्रित प्रजनन् (क्याप्टिभ ब्रिडिङ्ग)” भन्नाले दुर्लभ वन्यजन्तुको परस्थानीय (एक्ससिटु) संरक्षण गरी वंश संरक्षण गर्ने उद्देश्यको लागि प्रजनन्गराई त्यसबाटप्रथम पुस्ताको वन्यजन्तु पैदागर्ने वा दुर्लभ वनस्पतिको परस्थानीय (एक्ससिटु) संरक्षण गरी वंश संरक्षण गर्ने उद्देश्यको लागि रोप्ने, हुर्काउने, बढाउने र त्यसबाट बिउ वा बिरुवा पैदा गर्ने काम सम्झनु पर्छ ।
(ज) “महासन्धि” भन्नाले संयुक्त राज्य अमेरिकाको वासिङ्गटन डि.सी.मा सन् १९७३ को मार्च ३ तारेखका दिन सम्पन्न भएको सङ्कटापन्न वन्यजन्तु तथा वनस्पतिका प्रजातिको अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार सम्बन्धी महासन्धि (कन्भेन्सन अन इन्टरनेशनल ट्रेड इन इण्डेन्जर्ड
स्पेसिस अफ वाइल्ड फाउना एण्ड फ्लोरा) सम्झनु पर्छ ।
(झ) “लोपोन्मुख वन्यजन्तु वा वनस्पति” भन्नाले महासन्धिको अनुसूची–२ मा उल्लिखित वन्यजन्तु वा वनस्पतिको प्रजाति वा उपप्रजाति सम्झनु पर्छ ।
(ञ) “वैज्ञानिक निकाय” भन्नाले दफा १८ बमोजिमको वैज्ञानिक निकाय सम्झनु पर्छ ।
(ट) “व्यवस्थापन निकाय” भन्नाले दफा १६ बमोजिमको व्यवस्थापन निकाय सम्झनु पर्छ ।
(ठ) “सङ्कटापन्न वन्यजन्तु वा वनस्पति” भन्नाले दुर्लभ वन्यजन्तु वा वनस्पति, लोपोन्मुख वन्यजन्तु वा वनस्पति र संरक्षित वन्यजन्तु वा वनस्पति सम्झनु पर्छ ।
(ड) “संरक्षक” भन्नाले राष्ट्रिय निकुञ्ज, आरक्ष, संरक्षण क्षेत्र वा मध्यवर्ती क्षेत्रको संरक्षण तथा व्यवस्थापनको लागि नेपाल सरकारले खटाएको व्यक्ति सम्झनु पर्छ ।
(ढ) “संरक्षित वन्यजन्तु वा वनस्पति” भन्नाले महासन्धिको अनुसूची–३ मा उल्लिखित वन्यजन्तु वा वनस्पतिको प्रजाति वा उपप्रजाति सम्झनु पर्छ ।
(ण) “संस्था” भन्नाले वन्यजन्तु वा वनस्पति सम्बन्धी कार्य गर्ने उद्देश्यले प्रचलित कानून बमोजिम स्थापना भएको सङ्गठित संस्था सम्झनु पर्छ ।