५. नीति

माथि उल्लेखित उद्देश्य प्राप्तिका लागि देहायबमोजिमका नीति अवलम्बन गरिने छन् ःछ धधध।बिधअयmmष्ककष्यल।नयख।लउ

५.१ आर्र्पूिर्त नियन्त्रण

५.१.१ गाँजा तथा अफीमको अवैध खेती तथा उत्पादनमाथि रोक लगाई नियन्त्रण गरिनेछ ।
५.१.२ लागुऔषधको अवैध ओसार–पसार र विक्री वितरणलाई नियन्त्रण गरिनेछ ।
५.१.३ लागुऔषको अवैध कारोवारमा संलग्न अन्तर्राष्ट्रिय गिरोहको संगठित सञ्जाल नष्ट गर्न अन्तरदेशीय, क्षेत्रीय र अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा सहयोग, समन्वय र सहकार्य गरिनेछ ।
५.१.४ संयुक्त राष्ट्र संघीय र क्षेत्रीय महासन्धीको अनुमोदन गर्दै तदनुकूल कार्यान्वयनको व्यवस्था गरिनेछ ।
५.१.५ सार्क राष्ट्रका कानून कार्यान्वयन निकायहरु वीच सूचना आदानप्रदान र सिप दक्षता तथा प्रविधि हस्तान्तरण गरी सबल र सक्षम क्षेत्रीय सञ्जाल निर्माण गरिनेछ ।
५.१.६ सीमावर्ती क्षेत्रमा हुने लागुऔषधको अवैध ओसार–पसारलाई रोक्न विभिन्न नियन्त्रणकारी उपाय अपनाइनेछ ।
५.१.७. मानव संसाधनको विकास र कार्य विशिष्टिकरणमा जोड दिइनेछ ।
५.१.८. लागुऔषध नियन्त्रण कानून कार्यान्वयनको क्षेत्रमा कार्यरत तथा सम्बद्ध निकायहरुको क्षमता सुदृढ गरी विस्तार समेत गरिनेछ ।
५.१.९. स्वास्थ्योपचारमा प्रयोग हुने लागू तथा मनोद्दिपक औषधिहरु को उत्पादन, आयात, ओसार–पसार र विक्री वितरणमा समन्वय, प्रभावकारी निरीक्षण, अनुगमन र मूल्याङ्कनको व्यवस्था मिलाइनेछ ।

५.२ माग घटाउ
५.२.१ दुव्र्यसन रोकथाम

क. जोखिममा परेका लक्षित समूहका लागि व्यापक एवं सघन रुपमा सवै क्षेत्रको सहभागिता जुटाई लागुऔषध दुव्र्यसन
रोेकथामको कार्यक्रम राष्ट्रिय अभियानका रुपमा संचालन गरिनेछ ।

ख. सवै प्रकारका कार्यक्रमको तर्जुमा र संचालनमा लैंगिक मूलप्रवाहीकरण गरिनेछ ।

ग. विद्यालयस्तरको पाठ्यक्रममा समावेश गरिएका लागुऔषध दुव्र्यसन रोकथाम तथा नियन्त्रणका विषयलाई अध्यावधिक गरिनेछ साथै शिक्षक शिक्षिकाहरुको तालिमको पाठ्यक्रममा पनि लागुऔषध नियन्त्रण सम्बन्धी विषय समावेस गरिनेछ ।

घ. लागुऔषध प्रयोगकर्ताहरुको प्रयोगको अवस्थाका आधारमा सेवन, दुरुपयोग र दुव्र्यसनका स्थिति पहिचान गरी रोकथामका
उपयुक्त प्रविधि तथा विधिको उपयोग गरिने छ । साथै प्रयोगकर्ताका अभिभावकहरुलाई समेत यस विषयमा संबेदनशील र सचेत तुल्याउन विभिन्न सचेतनामूलक कार्यक्रम संचालन गरिनेछन् ।

५.२.२ उपचार तथा पुनस्र्थापन

क. गुणस्तरीय उपचार र पुनस्र्थापन सेवामा लैंगिक तथा अन्य कुनै भेदभव विना लागुऔषध प्रयोगकर्ताहरुको पहुँचलाई सहज तुल्याइनेछ ।
ख. पूर्व लागुऔषध प्रयोगकर्ताहरुलाई सामाजिक तथा पारिवारिक समावेशीकरणका लागि सीपमूलक तथा आय आर्जनका कार्यक्रम संचालन गरिनेछन् ।
ग. उपचार र पुनस्र्थापनको क्षेत्रमा शोधकार्र्यलाई प्रोत्साहन गरी प्रभावकारी र सफल विधिको पहिचान गरिनेछ ।
घ. गैरसरकारी संघसंस्थाबाट उपलब्ध भैरहेको उपचार तथा पुनस्र्थापन सेवालाई सरल, सुलभ, गुणस्तरीय र भरपर्दो बनाउन न्यूनतम मापदण्डको कार्यान्वयन, अनुगमन र मूल्याङ्कन प्रक्रियालाई प्रभावकारी तुल्याइनेछ ।
ङ. उपचार र पुनस्र्थापनको क्षेत्रमा उल्लेखनीय योगदान गर्ने संघसंस्था एवं व्यक्तिको पहिचान गरी प्रोत्साहन गरिनेछ ।
च. उपचार र पुनस्र्थापन पश्चात् लागुऔषध प्रयोगकर्तालाई समाजमा सम्मानित जीवनयापन गराउन समाजिक पुनरएकीकरण का कार्यक्रम संचालन गरिनेछ ।
५.३. जोखिम न्यूनीकरण
५.३.१ लागुऔषध प्रयोगकर्ताहरुमा देखिने आधारभूत स्वास्थ्य समस्याहरुको पहिचान गरी त्यस्ता जोखिमहरुबाट लागुऔषध प्रयोगकर्ता स्वयं, उसका परिवार, छरछिमेक र समुदायका अन्य व्यक्तिलाई जोगाउने कृयाकलापलाई बढावा दिइनेछ ।
५.३.२ लागुऔषध प्रयोगकर्तामा बढ्दैगएको एच.आई.भि.लागायतका संक्रमणलाई रोकथाम एवं न्यूनीकरणका उपाय अवलम्बन
गरिनेछ ।
५.४५.४ शोध र विकास
५.४.१ लागुऔषध नियन्त्रण र रोकथामका क्षेत्रमा देखिएका समसामयिक महत्वका विषयमा अध्ययन, अनुसन्धान तथा विकासका कार्यलाई प्रोत्साहन गरिनेछ ।
५.४.२ नेपालमा लागुऔषध दुव्र्यसनको स्वरुप, प्रवृत्ति, व्यापकता, किसिम एवं संख्या तथा नतिजा र परिणाम आदिको तथ्यगत
आधिकारिक जानकारी प्राप्त गर्नका लागि आवधिक सर्बेक्षणको प्रकृयाको थालनी गरिनेछ ।
५.५५.५ सहकार्य, साझेदारी र श्रोत परिचालन

५.५.१ स्थानीय श्रोतको परिचालन गरी लागुऔषध दुव्र्यसन रोकथाम तथा नियन्त्रणका क्षेत्रमा संचालन हुने कार्यक्रमलाई दिगो
तुल्याइनेछ ।
५.५.२ निजी तथा सामुदायिक संघसंस्थाको श्रोत परिचालन गर्न सरकारी र नजी÷सामुदायिक÷व्यवसायिक÷गैरसरकारी÷स्थानीय निकायका बीच साझेदारी र सहकार्यलाई प्रोत्साहन गरिनेछ ।
५.५.३ अन्तर्राष्ट्रिय संघसंस्थाको सहयोग र सहभागितालाई मुलुकको प्राथमिकता तर्फ उन्मुख गराउन प्रोत्साहित गरी श्रोत
परिचालन गरिनेछ ।
५.५.४ अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा कार्यरत संजालसँग समन्वय तथा सामन्जस्य कायम गरी राष्ट्रिय तथा स्थानीयस्तरमा संजालको
विकास गरिनेछ ।
५.५.५ लागुऔषधको आपूर्ति तथा दुव्र्यसन नियन्त्रणका लागि सरकारी÷निजी क्षेत्र÷धार्मिक क्षेत्र÷शैक्षिक क्षेत्र÷नागरिक समाज÷स्थानीय निकाय वीचको साझेदारी प्रवद्र्धन गरी सहभागिता र सहकार्यलाई व्यापक तुल्याइनेछ ।